Stem en persoonlijkheid

Dr. Brodnitz zegt het eigenlijk heel mooi:  “Voice is more than a mechanical or acoustic phenomenon. It is a mirror of personality, a carrier of personality, a carrier of moods and emotions.”

Een spiegel van je persoonlijkheid en emoties. Dat maakt dat stemtraining soms wel iets weg heeft van een psychologische behandeling. Vaak ben ik niet alleen met spieren en gedragsverandering bezig, maar ook met de persoon zelf. Om vreemde oefeningen met je stem te doen en je nieuw geoefende stem aan je omgeving te laten horen, is een behoorlijk portie lef nodig. En juist dat stukje maakt het voor mij zo mooi en interessant. Met stemtraining  kun je mensen laten groeien, zelfvertrouwen geven en weer leren ontspannen.

Bij de eerste stemcliënten die ik heb behandeld dacht ik daar nog helemaal niet over na. Het leek me gewoon een functioneel probleem. Even wat aanpassingen, oefeningen mee voor naar huis, elke dag even dat huiswerk doornemen en hup weer door. Gevolg: huiswerk werd niet geoefend, de aanpassingen werden heel voorzichtig toegepast en er trad nauwelijks verbetering op. Ik teleurgesteld en in plaats van een blije cliënt werd deze alleen maar meer onzeker.

Op een gegeven moment viel het kwartje, want wat zei ik als horkerige beginnend logopedist nu eigenlijk? Jouw stem is niet goed, je moet het helemaal anders doen, doe het maar zo. Een behoorlijke heftige boodschap als je net tijdens het stemonderzoek hebt moeten blaten als een schaap, katten hebt moeten wegjagen en voorgelezen hebt op drie verschillende manieren
(tja, zo’n stemonderzoek is niet niks ). Men wordt meteen uit z’n comfort-zone getrokken en dan krijg je vervolgens te horen dat het niet goed is.

De stem is ontzettend verbonden met je identiteit. Mensen herkennen je eraan en je gebruikt het elke dag om mee te communiceren. Als we een stem alleen horen, bedenken we daar een persoon bij en andersom. Kritiek geven op de stem, ook al lijkt dat nog zo klein en onbenullig, kan  daarom makkelijk worden ervaren als een afwijzing.
Bij stemtrainingen zie ik een heleboel verdriet, onzekerheid, boosheid, stress en onmacht. Het gevolg van deze emoties is dat mensen bij mij komen met bijvoorbeeld een hese stem, maar als ik  er goed naar luister, kan ik de achterliggende (en vaak ook instandhoudende) problemen er doorheen horen. Een stem liegt niet. Mijn taak om daar heel voorzichtig mee om te gaan en het dus niet als fout of afwijkend te beoordelen.
Want verdriet, boosheid of onzekerheid is natuurlijk niet fout en verkeerd, maar als we er te lang mee doorlopen geeft dat vaak wel een lichamelijke reactie. Het werkt nou eenmaal allemaal met elkaar samen. Dus vertel ik niet meer wat iemand niet goed doet, maar laat ik voelen en ervaren hoe het ook anders kan.

Als iemand zich na een paar behandelingen helemaal kwetsbaar op durft te stellen en roepend, zeurend, krijsend, kakelend en vaak ook daardoor lachend door mijn kamer beweegt, dan hoor je ook het plezier weer terug in de stem. De houding ontspant, de stem wordt krachtig en vol en er staan ineens cliënten die er niet alleen zelfverzekerd uitzien, maar ook vol zelfvertrouwen klinken. Eerst misschien in mijn kleine kamertje, maar gelukkig meestal ook snel daarbuiten. 
En dat terwijl ze alleen maar kwamen vanwege een hese stem.

Natuurlijk zijn dit de therapeutische ervaringen, maar luister maar eens echt naar je collega's of vrienden. Een stem laat veel meer horen dan taal en spraak alleen.

Alet Slokkers-van den Berg