Oefening baart kunst

Wie al eens naar de logopedist of stemtherapeut is geweest, heeft het wel meegemaakt: je krijgt huiswerk mee. Huiswerk? Ja, huiswerk. Werk wat je thuis moet doen om zo snel mogelijk je oude gewoontes aan te passen, je stem te ontspannen, je adem aan te passen of wat dan ook nodig is om je doel (datgene waarvoor je naar de logopedist/stemtherapeut bent gegaan) te bereiken. En hoewel iedereen begrijpt dat het nodig is om iets te oefenen en te blijven oefenen voordat het een gewoonte is, blijft dit toch altijd een moeilijk punt in de behandeling. Zeker omdat je voor sommige oefeningen ook echt wel een beetje durf moet tonen om ze buiten de behandelkamer met overtuiging te doen. We vinden het bij het leren van een muziekinstrument niet meer dan normaal dat het soms vreemd klinkt, maar dat is bij je eigen stem toch net even anders.

Met soms een beetje schaamrood op de kaken, hoor ik met regelmaat de volgende redenen:
"Ik had deze week echt geen tijd. Ik ben het echt he-le-maal vergeten. Ik heb het wel een paar keer gedaan, maar kreeg commentaar van mijn gezin/omgeving. Ik ben mijn oefeningen kwijt. Ik wist niet meer helemaal precies wat ik moest doen. Ik vond de oefeningen zo raar! Ik weet niet waar ik op mijn werk kan oefenen, zonder dat iedereen me vreemd aankijkt…"

Redenen die we allemaal wel eens gebruiken. Maar toch is oefening een groot en belangrijk onderdeel van het slagen van de behandeling en dus het oplossen van jouw klacht. Hieronder een paar tips die kunnen helpen om ervoor te zorgen dat jij je oefeningen doet:

• Vraag of je oefeningen digitaal kunt krijgen. Ben je je oefenblaadjes weer eens kwijt? Lastig, maar niet getreurd: de meeste stemtherapeuten hebben hun oefeningen al wel ergens digitaal staan en anders is het de hoogste tijd om het eens te digitaliseren. Je kunt vragen of ze de oefeningen kunnen mailen of misschien zelfs wel appen, zo kun je het niet kwijtraken. Is je logopedist minder digitaal? Maak dan eventueel foto’s van je huiswerk. Ook zijn er ook veel sites waar je oefeningen kunt vinden. Bijvoorbeeld op deze site.
  
  
• Neem instructies voor oefeningen op. Ben je zodra je de behandelkamer uitloopt eigenlijk vergeten hoe een oefening ook alweer precies moest klinken? En kom je ook niet helemaal uit de schriftelijke aantekeningen van je therapeut? Neem de instructies en oefeningen eens op zodat je ze thuis nog eens terug kunt luisteren.
  
  
• Geen tijd om te oefenen bestaat niet als je stemproblemen hebt.
  Je stem heb je altijd bij de hand, iedere spreeksituatie zou je dus als oefensituatie kunnen zien.
  
  
• Maak er een dagelijks agendapunt van. Zet oefenen als reminder met een alarm in je telefoon, zo word je er elke dag aan herinnert. Ook kan het helpen om een boekje, schriftje op een zichtbare plek klaar te hebben liggen om aan het einde van je dag kort je ervaringen op te schrijven. Sommige mensen werken het liefste met post-its die ze overal op plakken, bijvoorbeeld op de spiegel voordat ze de deur uitgaan.
  
  
• Maak van iedere ruimte en situatie een oefenplek. Moet je oefeningen doen om je stem te ontspannen? Dan begrijp ik dat je misschien niet zoveel zin hebt om te neuriën, te zoemen of te hummen tijdens een vergadering op je werk. Maar dit kan wel op heel veel andere plekken zoals onder de douche, op de fiets, in de auto, tijdens het boodschappen doen of in huis als je staat te koken, te stofzuigen of op te ruimen. Een vergadering is overigens wel een goede situatie om eens bij je houding stil te staan of je ademhaling te volgen. Ben je aan het sporten? Dan is dit het juiste moment om bewust te ervaren wat dat met je adem doet, hoe de spieren in je lijf zich spannen en, als je een sport doet waarbij je veel moet roepen, om je ademsteun te oefenen. Er is altijd wel iets te observeren, volgen of aan te passen.
  
  
• Vraag om hulp in je omgeving. Sommige mensen vinden het lastig om thuis te oefenen omdat het hele gezin er iets van vindt, of er misschien zelfs om moet lachen. Neem ze mee in jouw behandelproces en leg uit waarom je iets moet doen. Vraag ze om het ook uit te proberen en te luisteren naar de verschillen. Vaak is het na die eerste kennismaking allemaal zo raar niet meer en wordt het als prettig ervaren als iemand thuis kritisch mee kan luisteren wanneer jij de fout weer in gaat. Neem desnoods iemand een keer mee naar de behandeling. Zo heb jij een fijne en veilige plek om te oefenen en meteen een reminder in huis om je zo snel mogelijk aan die nieuwe gewoonte te laten wennen. 
  
  
• Je stem is een grote speeltuin! Het is nogal wat als je stem ineens, of al een tijdje, niet meer doet wat hij moet doen en dat iemand je dan ook nog eens verteld dat je je stem op een andere manier moet gaan gebruiken. Die andere manier voelt vaak raar, je stem klinkt dan anders en je moet er misschien best wat vreemde oefeningen voor doen. De meeste mensen vinden het dan ook echt niet fijn om dat buiten de deur van de behandelkamer te laten horen. Nu is het zo dat de stem in je hoofd sowieso heel anders klinkt dan als een ander je hoort. Een verandering die voor jou heel groot lijkt, is vaak maar een relatief klein verschil. Dikke kans dat een ander misschien jou beter kan horen en verstaan, maar niet echt dat grote verschil hoort dat jij ervaart en het dus helemaal niet raar vindt klinken. De ervaring van mijn cliënten is vaak dat het na een paar keer proberen, juist heel erg leuk is om direct in de praktijk met je stem te oefenen. Wees nieuwsgierig en probeer steeds iets kleins uit. Je zult zien dat mensen eerder horen dat je stem duidelijker klinkt dan dat ze zich gaan afvragen waarom je zo raar spreekt. Dit laatste heb ik van mijn cliënten in ieder geval nog nooit terug gehoord.

Veel therapeuten en logopedisten denken graag mee hoe je het beste thuis kunt oefenen zodat het je geen frustratie, maar juist plezier en een goed resultaat oplevert. En vaak ben je zelf creatiever dan je denkt. Heel veel plezier met oefenen!

Alet Slokkers-van den Berg